Yeni bir çalışma, sigara içmenin depresyon ve bipolar bozukluk gibi ruhsal hastalıklara artan riskle doğrudan bir bağlantısı olduğunu ortaya koyuyor. 350.000 kişinin verilerine dayanan araştırma, sigara içmenin zihinsel hastalıklar nedeniyle hastaneye yatma riskini %250 artırığını gösteriyor.
Önemli bir bulgu ise sigara içmenin genellikle zihinsel hastalıklardan önce geldiğini, genellikle önemli bir zaman farkıyla, gösteriyor. Araştırma, sadece sigaranın zihinsel hastalıklardaki rolünü netleştirmekle kalmıyor, aynı zamanda sigara satın alma yaşını artırma konusunda sorular gündeme getiriyor.
Anahtar Bilgiler:
1. Sigara içme, zihinsel hastalıklar nedeniyle hastaneye yatma riskini şaşırtıcı bir şekilde %250 artırıyor.
2. İnsanlar genellikle 17 yaş civarında sigara içmeye başlıyor ancak genellikle 30'dan sonra zihinsel bozukluklar nedeniyle hastaneye yatırılmıyor, bu da sigaranın muhtemelen zihinsel hastalıklardan önce geldiğini gösteriyor.
3. Genetik veriler, belirli "sigara ile ilişkili genlerin" hem sigara içme hem de zihinsel bozukluk riskini artırabileceğini gösteriyor, ancak kesin biyolojik mekanizma belirsiz.
Kaynak: Aarhus Üniversitesi
Sigaranın sağlıksız olduğunu çoğumuz biliyoruz. Sigara paketleri, hastalıklı akciğerleri ve çürük dişleri gösteren şok edici resim uyarılarını içeriyor. Ve medyada genellikle sigaranın çeşitli kanserlere neden olabileceği konuşulur.
Ancak çoğumuz muhtemelen sigaranın aslında zihinsel hastalık riskini de artırdığını bilmemektedir.
Son yıllarda, sigara içme ile zihinsel hastalık arasında güçlü bir ilişki olduğuna dair giderek daha fazla araştırma bulunmaktadır. Ancak araştırmacılar, sigaranın depresyon veya diğer zihinsel bozukluklara neden olup olmadığı konusunda veya sigara içmemizin latent bir zihinsel bozukluğun belirtilerini azaltmamız gerektiği konusunda anlaşamamışlardır.
Ancak şimdi biliyoruz.
Aarhus Üniversitesi'ndeki Nicel Genetik ve Genom Merkezi'nden Doug Speed ve iki Kanadalı meslektaşı ile birlikte, sigaranın depresyon ve bipolar bozukluğa yol açabileceğini göstermiştir.
"Sayılar kendiliğinden konuşuyor. Sigara, zihinsel hastalıklara neden oluyor. Her ne kadar tek neden olmasa da, sigara, zihinsel hastalık nedeniyle hastaneye yatma riskini %250 artırıyor," diyor.
350.000 kişinin sağlık verilerine dayanarak
Doug Speed ve meslektaşlarının sigaranın zihinsel bozukluklara neden olup olamayacağı sorusuna yanıt verebilmeleri için çok büyük miktarda veriye ihtiyaçları vardı. Bir kişinin neden bir zihinsel bozukluk geliştirdiği birçok farklı nedeni olabilir. Bu nedenle, rakamlarını olası diğer etkilerden temizlemek için yeterli veriye sahip olmaları önemliydi.
Dünya genelinde insan sağlığı bilgilerinin en büyük veritabanlarından biri olan UK Biobank'a erişim sağladılar. Veritabanı, yarım milyondan fazla insanın genetik verilerini içeriyor. Genetik veriler, diğer sağlık bilgileri ve katılımcıların yaşam tarzlarına dair verdikleri cevaplar ile eşleştirildi.
Veriyi bir bilgisayara aktardılar ve desen aramaya başladılar. Doug Speed ve meslektaşları, bu korelasyonu araştıran ilk araştırmacılar uzak olmasına rağmen, bunu yapmanın yeni bir yolunu buldular.
"Daha önceki araştırmalar, oyunun bir zamansal boyutunun devrede olabileceğini pek düşünmedi. İnsanlar genellikle 20 yaşından önce sigara içmeye başlar, ancak genellikle ortalama olarak 30 ila 60 yaşları arasında bir zihinsel bozukluk nedeniyle hastaneye yatırılmazlar."
"Sigara genellikle zihinsel hastalıktan önce gelir. Aslında, uzun bir süre önce. Veri setindeki insanlar genellikle 17 yaşında sigara içmeye başladı, ancak genellikle 30 yaşından sonra zihinsel bir bozukluk nedeniyle hastaneye yatırılmadılar."
Genleriniz sigara içip içmeyeceğinizi etkiler
Veri setindeki sigara içen veya eski sigara içen insanların %90'ı 20 yaşından önce sigara içmeye başlamıştır. Bu nedenle, hayatınızın ilerleyen dönemlerinde sigara içmeye başlama olasılığınız oldukça düşüktür. Aslında, sigara içip içmeyeceğinizi belirlemenize yardımcı olan genlerinizdir, diyor Doug Speed.
"Veritabanındaki birçok sigara içicisine baktığımızda, bir dizi tekrarlayan genetik varyant bulduk. Aynı genlere sahip ikizlerin büyüdüğü ayrı evlerde yaşadığı ikiz çalışmalarına baktığımızda, genlerinin bir kişinin sigara içme riskinin %43'ünü açıklayabileceğini görebilirdik."
Evdeki evlatlık ebeveynlerin aynı zamanda sigara içiyorsa, çocuğun sigara içmeye başlama riski artar. Ancak ebeveynler sigara içmiyorsa, risk daha düşüktür, ancak çocukların 'gerçek' ebeveynleri sigara içmiş ve belirli genleri aktarmışsa risk yine de daha yüksektir.
"Bazı genetik varyantlar vardır ki, onları 'sigara ile ilişkili genler' olarak adlandırabiliriz. Veri setindeki insanlar, sigara içmeyen ama sigara içmeyen sigara ile ilişkilendirilen genleri taşıyanlar, sigara içmeyenlere kıyasla daha az zihinsel bozukluk geliştirme olasılığına sahipti," diyor ve devam ediyor:
"Genetik varyantlar aynı zamanda zihinsel hastalık riskiyle de ilişkili gibi görünüyor, bu nedenle bu biraz belirsizdi. Ancak bu çalışmada, sigara içmeye başlama riskinin zihinsel bozukluk gelişme riskini 'sigara ile ilişkili genler' nedeniyle artırdığı muhtemel olduğunu gösteriyoruz."
Nikotin beyne zarar verebilir
İstatistiksel olarak, sigara, depresyon, bipolar bozukluk ve şizofreni gibi zihinsel bozukluklara neden gibi görünmektedir. Ancak Doug Speed ve meslektaşlarının bunun nedenini açıklayacakları bir açıklamaları yok. Sadece birkaç teori var.
"Hala sigaranın zihinsel bozukluklara neden olan biyolojik mekanizmayı bulmamız gerekiyor. Bir teori, nikotinin beyinde nörotransmitter serotoninin emilimini engellediğidir ve depresyonu olan insanların yeterince serotonin üretmediğini biliyoruz," diyor.
Tek bir sigara içtiğinizde, nikotin beyinde serotonin üretimini aktive eder. Bunun bir sonucu olarak, sigara içtikten sonra rahatladığınızı hissettiren şey budur. Ancak sigara içmeye devam ederseniz, nikotin tam tersi etki yapacaktır. Bunun yerine, serotoninin emilimini engelleyecektir - bu da sizi endişeli, üzgün ve istikrarsız yapabilir.
"Başka bir açıklama, sigaranın beyinde iltihaplanmaya neden olabileceği ve uzun vadede beyin bölümlerine zarar verebileceği yönünde olabilir ve çeşitli zihinsel bozukluklara yol açabilir. Ancak dediğim gibi, henüz kesin bir şey bilmiyoruz," diyor.
Sigara alım yaşını yükseltmeli miyiz?
Yeni rakamların gösterdiği şeylerden biri, sigara içmeye 20 yaşından sonra nadiren başlamamızdır. Bu nedenle, sigara satın alma yaşını yükseltmek mantıklı olabilir.
"Bunu sigara içmeye başlamamız için nedenler konusunda henüz bilmiyoruz, ancak belki de yaşlandıkça risk almaya daha az istekli olmamız nedeniyle olabilir," diyor Doug Speed ve ekliyor:
"Yasayı değiştirmek ve yaş sınırını yükseltmek, bu nedenle bir etkisi olabilir. En azından bunun için belirtiler var."
Bu çalışmanın dayandığı rakamlar Birleşik Krallık'a aittir. Bu nedenle, Danimarkalılara dayanmamaktadırlar. Ancak Doug Speed, farklar varsa bile çok küçük olduklarına inanıyor.
"Danimarka ve Birleşik Krallık çok benzer, ve bunları oldukça karşılaştırılabilir bulduğumu söyleyebilirim. Yine de, aslında bir sonraki adımımız, aynı çalışmayı Danimarka ve Finlandiya'nın rakamları ile gerçekleştirmek. Ancak bu verilere erişim daha pahalıdır, bu nedenle İngiliz verileri ile pilot bir çalışma yaptık ve bir korelasyon olup olmadığını görmek için," diyor.
Kaynak:
“Using polygenic risk scores to investigate the evolution of smoking and mental health outcomes in UK biobank participants” by Doug Speed et al. Acta Psychiatrica Scandinavica